با اجرای این طرح کلان ملی توسط شرکت دانش‌بنیان فناوری سامانه‌های الکترونیک عصبی، نه تنها دانش فنی ساخت پروتزهای عصبی رکاب زنی برای اندام تحتانی فراهم شده است، بلکه توسط شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده این دستگاه ساخت پروتزهای عصبی برای تمرین اندام فوقانی فراهم شده است.

با توجه به این‌که چنین محصولی مشابه ایران‌ساخت ندارد و مشابه آن در ایران تولید نمی شود، برای نخستین بار در کشور تولید شده است و تولید آن ضمن ایجاد اشتغال مستقیم برای فعالان این شرکت دانش‌بنیان، اشتغال در حوزه سلامت و حفظ سرمایه‌های داخلی با جلوگیری از خروج ارز محقق می‌شود.

کمک به بیماران عصبی و عضلانی

افرادی که دچار ضایعه نخاعی می‌شوند، علاوه بر مشکلات حرکتی با عوارض و مشکلات دیگری نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. این عوارض زندگی را بر این افراد و اطرافیان آنها بسیار مشکل و طاقت فرسا می‌کند چراکه اگر مفصلی بی حرکت بماند، بعد از مدتی ترشح مواد روان‌کننده طبیعی در آن قطع شده و شخص به خشکی مفصل دچار می‌شود.

پیدا کردن روشی که بتواند حداقل از عوارضی که این بیماران دچار آن می‌شوند، جلوگیری کند، همواره یکی از موضوعات تحقیقاتی در دنیا بوده و هست. در حال حاضر استفاده از سیستم های عصبی رکاب زنی تنها روش موثر و امید بخش برای حل بعضی از این مشکلات به شمار می‌رود.

رفع چالش بیماران حرکتی

با حمایت یک شرکت دانش‌بنیان و حمایت مالی مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نیاز این دسته از بیماران مورد توجه قرار گرفت و طراحی و ساخت یک سیستم رکاب زنی برای افراد دچار ضایعه نخاعی با استفاده از فناوری عصبی است.

سیستم رکاب‌زنی عصبی متشکل از سیستم میکروالکترونیکی با هسته تراشه ریزپردازنده است که کار کنترل حرکت رکاب زدن را در عضو فلج با ارسال دستورات حرکتی به عضالت فلج انجام می‌دهد.

اما بیماران حرکتی دچار چه عارضه‌ای می‌شوند که به چنین دستگاهی نیاز دارند؟

استخوان‌هایی که تحت بارگذاری و فشار قرار نداشته باشند به تدریج ذخیره‌های کلسیم و املاح خود را از دست داده و شکننده می‌شوند. ممکن است استخوان‌های اندام فلج در بیمار دچار پوکی استخوان بدون هیچ نشانه‌ای، با یک حرکت ساده بشکنند. بی اطلاع بودن شخص از این اتفاق، درمان را طولانی و پر هزینه کرده و در صورت به وجود آمدن عفونت شدید حتی می‌تواند منجر به قطع عضو شود.

بی تحرکی و ثابت ماندن بیمار در جای خود باعث می‌شود تا جریان خون با اشکال مواجه شده و شخص بعد از مدتی مبتلا به زخم بستر شود. معالجه زخم بستر حتی در مراحل اولیه معمولا نیازمند عمل جراحی است و بهبودی آن مدت زیادی طول می‌کشد. اما تحرک مستمر در بخش‌های ناتوان بدن بیمار موجب می‌شود از این عارضه‌ها پیشگیری شده یا عوارض آن به حدأقل برسد.

در این طرح کلان ملی فناوری، سیستم با ارسال دستورات حرکتی مناسب به اعصاب حرکتی عضله‌های فلج درگیر حرکت رکاب زدن، باعث انقباض آنها میشود. در این فناوری از استراتژی کنترل حرکت صحیح استفاده می‌شود. استراتژی کنترل حرکت باید قادر باشد که با کنترل دقیق میزان انقباض عضله‌ها، حرکت خاص رکاب زدن را به وجود بیاورد.

گسترش یک روش کنترلی مناسب برای کنترل حرکت رکان زدن از اهداف دیگر طرح کلان پروتز عصبی رکاب زنی برای افراد دچار ضایعه نخاعی به شمار می‌رود.

این سامانه، شامل یک سیستم رکاب زنی با استفاده از تحریک الکتریکی عملکردی است و از سه بخش عمده تحریک کننده عملکردی قابل برنامه ریزی، نرم افزار استراتژی کنترل حرکت  و چرخ رکاب زنی تشکیل می‌شود.

توسعه دانش فنی ساخت پروتزهای عصبی حرکتی

در حالی که نمونه وارداتی این دستگاه 15هزار تا 20هزار دلار هزینه دارد، نمونه ایران‌ساخت با قیمتی پایین‌تر از نمونه مشابه ارائه می‌شود و می‌تواند ضمن تامین نیاز داخلی، به سایر کشورها صادرات داشته باشد.

این طرح کلان ملی فناوری، حاصل نتایج بیش از 20 سال پژوهش در زمینه کنترل سیستم های عصبی و عضلانی است که ضمن رفع نیاز بیماران نخاعی و حرکتی، ارتقای موقعیت علمی و فناورانه و گسترش و بومی سازی فناوری عصبی در ایران را به ارمغان خواهد آورد.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24